Τυπολατρικόν (περί όρων και ναρκωτικών δαιμονίων)

Σ' αυτό το blog συνήθως δεν ασχολούμαι ούτε με ζητήματα του αντικειμένου μου ούτε με ζητήματα της επικαιρότητας. Σήμερα λέω να κάνω μια εξαίρεση για ν' αναφερθώ σε κάτι που μου προξένησε εντύπωση, παίρνοντας αφορμή από την ελληνική του βου, με την οποία η μόνη μου επαφή είναι το πρόγραμμα της ΕΡΤ SAT από το ίντερνετ.

Πριν από λίγο λοιπόν και σε μια πρωινή ενημερωτική εκπομπή της ΕΡΤ, φιλοξενούμενος ήταν ο κύριος Παναγιώτης Μπεχράκης, ο οποίος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το θέμα για το οποίο ο κύριος Μπεχράκης ήταν καλεσμένος να μιλήσει ήταν το αν τα τσιγάρα lights βλάπτουν λιγότερο την υγεία από τα "κανονικά". Ο καθηγητής πάρα πολύ ωραία είπε την άποψή του, ότι δηλαδή το κάπνισμα σκοτώνει ανεξάρτητα από τον τύπο των τσιγάρων και μάλιστα έδωσε και μια πετυχημένη παρομοίωση γι' αυτό, λέγοντας ότι "και οι μεγάλες σφαίρες και οι μικρές σκοτώνουν το ίδιο". Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω υπόψη μου καμιά έρευνα που να συγκρίνει τις επιπτώσεις από τα τσιγάρα lights σε σχέση με τις αντίστοιχες των "κανονικών" τσιγάρων, αλλά και ο καθηγητής το ανέφερε αυτό, λέγοντας μάλιστα και ότι το να μπει η επιστήμη σε μια τέτοια διαδικασία θα ήταν σαν να μπαίνει στο παιχνίδι του ανταγωνισμού μεταξύ των καπνοβιομηχανιών, οι οποίες θα έσπευδαν να εκμεταλλευτούν μια παρόμοια έρευνα για να κερδίσουν περισσότερα.

Μέχρι εδώ πολύ καλά...Μπορεί να είμαι ο ίδιος καπνιστής, αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζω πως το κάπνισμα είναι μια συνήθεια πάρα πολύ βλαβερή για την υγεία.

Παρακάτω όμως, ο κύριος καθηγητής μας τα χάλασε, όταν, με το αντικαπνιστικό του μένος να τον βγάζει σχεδόν εκτός εαυτού, άρχισε τα απευθύνεται στους τηλεθεατές "κουνώντας το δάχτυλο" και να λέει : "Θα πρέπει να καταλάβει ο κόσμος ότι καπνίζοντας κάνει χρήση ναρκωτικών", προφανώς θεωρώντας την ατάκα αυτή ως το ultimate επιχείρημα για να πείσει τον κόσμο να κόψει το κάπνισμα.

Ενδιαφέρον θα ήταν βέβαια να μας πει ο κύριος Μπεχράκης ποια είναι ακριβώς αυτή η χρήση και σε ποιες ουσίες που περιέχονται στο τσιγάρο αφορά. Ο κύριος Μπεχράκης είναι γιατρός φυσικά, όχι απλά γιατρός αλλά καθηγητής της Πνευμονολογίας, και, ως τέτοιος, θα όφειλε να γνωρίζει και τις φαρμακολογικές ιδιότητες της νικοτίνης, αλλά και τις ιδιότητες των ουσιών που καλούνται "ναρκωτικά". Η νικοτίνη λοιπόν, έτσι ενημερωτικά, έχει διεγερτική του νευρικού συστήματος δράση και σίγουρα, οι ιδιότητές της δεν την κατατάσσουν στα ναρκωτικά.

Μήπως ο κύριος Μπεχράκης αναφερόταν σε κάποια άλλη ουσία; Μάλλον απίθανο!

Μήπως ο κύριος Μπεχράκης αναφερόταν στην ιδιότητα της νικοτίνης να προκαλεί εξάρτηση; Πιθανόν...Αλλά εάν αυτή είναι η εξήγηση, τότε γιατί ο κύριος καθηγητής χρησιμοποίησε τον όρο "ναρκωτικό"; Είναι οι όροι "ναρκωτική ουσία" και "εξαρτησιογόνος ουσία" ταυτόσημοι; Μπορεί, όταν μιλάμε για το νεανικό δελτίο ειδήσεων του Star...Όταν μιλάει ένας καθηγητής του Πανεπιστημίου όμως;

Εδώ βέβαια ανοίγουμε μεγάλο θέμα, που δεν είναι άλλο από τη χρήση του όρου "ναρκωτικά" από τους λογής λογής άσχετους με το ζήτημα (δημοσιογράφους, δικηγόρους, πολιτικούς, αστυνομικούς κλπ) όταν αναφέρονται στο μεγάλο πρόβλημα της χρήσης ψυχοδραστικών και εξαρτησιογόνων ουσιών. "Ναρκωτικά" λοιπόν ονομάζονται συλλήβδην τα πάντα, η κοκαΐνη, το ecstasy, το χασίς, το LSD και πάει λέγοντας και η ασχετίλα αναπαράγεται τόσα χρόνια και γίνεται συνείδηση στην κοινή γνώμη. Δεν περίμενα όμως ποτέ από έναν καθηγητή της Ιατρικής επιστήμης να πέφτει στην ίδια παγίδα και να αναπαράγει με τη σειρά του την ίδια καραμέλα, προς εκφοβισμό μάλιστα του κόσμου, ο οποίος έχει μάθει να θεωρεί μια χρησιμότατη κατηγορία φαρμάκων ως την επί της γης ενσάρκωση του απόλυτου κακού.

Τώρα, θα μου πει κάποιος, "ε μα για να καταλάβει καλύτερα ο κόσμος το είπε!". Κακώς, κάκιστα και διαφωνώ απόλυτα! Η όποια κατανόηση από πλευράς του κόσμου δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να στηρίζεται σε μια λανθασμένη βάση. Δεν είμαι καθόλου κατά της εκλαϊκευμένης επιστήμης και θέλω ο κόσμος να είναι ενημερωμένος και συμμέτοχος των επιτευγμάτων αυτής. Εκλαΐκευση όμως δεν σημαίνει εξευτελισμός και υποχωρήσεις σε εννοιολογικό και γνωστικό επίπεδο. Δεν μπορεί η επιστήμη να αλλάξει επειδή "έτσι μας το μάθανε" και "έτσι το ακούσαμε στις ειδήσεις", ούτε και οι έννοιές της μπορούν να γίνουν λάστιχο χάριν ευκολίας ή συμφερόντων. Και, το ελάχιστο που περιμένω από τους "υπηρέτες" της επιστήμης είναι να μιλούν και να πράττουν όντας συνεπείς απέναντι στην επιστήμη τους.

Αυτά τα ολίγα και..."τυπολατρικά"...